‘Achterstallig onderhoud’, concludeert ze nuchter als ze vertelt over de lichamelijke klachten die in alle hevigheid de kop opsteken. Na achttien jaar in de vechtstand te hebben gestaan is het niet gek dat haar lichaam protesteert. Toch had ze die jaren voor geen goud willen missen. ‘Nico was mijn alles’, zegt Ans (67). ‘Ik zou het zo weer overdoen, maar wat hebben we geknokt.’ Vier jaar na zijn overlijden, kan ze met afstand kijken en voelen en heeft ze ondanks alles rust in haar lijf. ‘Het is heerlijk om zonder zorgen de deur uit te kunnen. Niet meer na te hoeven denken of de medicijnen klaarliggen, de telefoon binnen handbereik ligt en of het veilig genoeg is om even weg te gaan. Nog altijd mis ik hem tot op het bot, maar het kon gewoon niet meer. We hebben alles gedaan wat mogelijk was en hij heeft het ontzettend lang volgehouden. Wat rest is de herinnering.’ Het eerste jaar na het overlijden leeft ze op de automatische piloot. ‘Ik heb het huis uitgeruimd en een nieuwe plek gecreëerd. Dat ging stapsgewijs. Achteraf had elke stap betekenis. Nu kies ik bewust voor mijzelf. Ik wandel elke week met mijn buurvrouw, ga met een vriendin op fietsvakantie en geniet van mijn kinderen en kleinkinderen. Wat was opa groot en sterk hè, memoreerde mijn kleinzoon, die steeds meer vragen krijgt, onlangs vol ontzag. Mijn oudste kleindochter zegt weinig, maar draait het kleine blauwe smurfenbeeldje dat ze heeft gekregen steevast met zijn gezicht naar de foto van opa. Ze weten dat het oké is om over opa te praten, maar dat het ook oké als je dat nog niet zo goed durft. Omgaan met verlies heeft tijd nodig. We moeten er allemaal onze weg in zien te vinden.’
Ik kies bewust voor mijzelf
